Vier banken die actief zijn in België financieren bedrijven die zich schuldig maken aan ontbossing en mensenrechtenschendingen. Het gaat over BNP Paribas, ING, KBC en Deutsche Bank. Deze investeringen gebeuren dus ook met geld van Belgische spaarders en de Belgische overheid. In totaal gaat het om 6,4 miljard dollar (5,7 miljard euro).
Bij de branden in het Amazonegebied wordt vaak gewezen naar de politiek en haar handelsakkoorden. De financiële sector heeft echter ook boter op haar hoofd. De betrokken banken hebben niet alleen rechtstreeks leningen aan deze bedrijven toegekend, maar hielpen ook bij de uitgifte van nieuwe aandelen of obligaties. Daarnaast werden er ook aandelen in portefeuilles van de banken gevonden, die ze beheren voor eigen rekening of voor klanten zoals institutionele of private investeerders. Het is dus mogelijk dat bijvoorbeeld pensioengeld ook betrokken is. Dat blijkt uit een recent rapport van Amazon Watch, dat de link legt tussen Amerikaanse en Europese financiële instellingen en controversiële bedrijven die actief zijn in het Amazonegebied.
-
BNP Paribas spant de kroon, met meer dan 3 miljard dollar,
-
gevolgd door Deutsche Bank met bijna 2 miljard dollar
-
en ING met meer dan 1 miljard dollar.
-
Tenslotte is ook de Belgische bank KBC betrokken, door de toekenning van meer dan 200 miljoen dollar aan leningen.
Internationale milieuorganisaties waaronder Friends of the Earth, Amazon Watch, Rainforest Action Network, lanceerden recent de volgende oproep:
“De Braziliaanse president Jair Bolsonaro verdient zeker de primaire schuld voor de branden die momenteel in de Amazone branden, gezien zijn gewelddadige, repressieve en racistische beleid en zijn expliciete aanmoediging om 'de Amazone open te stellen voor zaken'. Maar multinationals hielpen deze voorwaarden te creëren om winst te maken ten koste van de Amazone - en dezelfde bedrijven zijn bereid om verder te profiteren want de branden van vandaag openen de deur voor de plantages en ranches van morgen.”
Waarvoor wordt ontbost? Enerzijds voor rundvleesproductie, maar anderzijds ook voor grootschalige sojaproductie in Brazilië en Bolivia.
-
De sojaproductie is de afgelopen jaren enorm toegenomen door de groeiende vraag van de vleesindustrie overal ter wereld, maar zeker ook in België. Uit een recent rapport blijkt dat vlees het grootste exportproduct van Vlaanderen is met bijna 3 miljard euro in 2018.
-
Daarnaast is het gebruik van sojaolie als biobrandstoffen de laatste jaren vertienvoudigd. Nochtans is de ecologische voetafdruk hiervan nog slechter dan de fossiele energie die ze vervangt!
-
Momenteel is meer dan een miljoen vierkante kilometer van onze planeet - gelijk aan de totale oppervlakte van Frankrijk, Duitsland, België en Nederland samen - gewijd aan de sojateelt.
-
80% van de ontbossing in Brazilië is te wijten aan de productie van soja en rundvlees.
Een lange geschiedenis van landroof, vernieling en geweld
In april 2018 hebben vijf van de belangrijkste landbouw traders in Brazilië, waaronder Cargill en Bunge een milieuboete gekregen van meer dan 24 miljoen dollar, nadat werd ontdekt dat zij 3.000 ton soja en andere granen hadden gekocht van plantages die onder embargo stonden naar aanleiding van eerdere illegale ontbossing. De Braziliaanse overheid had in 2006 een moratorium afgekondigd voor ontbossing in het Amazonewoud, waar bedrijven als Cargill en Bunge aan meedoen en redelijk succesvol blijkt te zijn. Er zijn echter bewijzen gevonden dat ontbossing volop is blijven doorgaan op andere plaatsen, meer bepaald in het het Boliviaans deel van het Amazonewoud en de Cerrado in Brazilië.
In een onderzoek van Mighty Earth werden bovendien aanwijzingen gevonden dat de soja- en rundsvleesbedrijven betrokken zijn bij de recente criminele bosbranden in Brazilië. Satellietbeelden en dronebeelden toonden aan dat bosbranden plaatsvinden langs de snelweg waar verderop ook vestigingen van Cargill en andere bedrijven zijn.
Meerdere soja-traders beloofden de ontbossing onmiddellijk een halt toe te roepen, maar in de praktijk komt daar niet veel van in huis. Cargill gaf zich zelfs tot 2030 om ontbossing uit haar toeleveringsketens te bannen, waardoor haar toeleveranciers nog meer dan 10 jaar tijd hebben om nog snel zoveel mogelijk te ontbossen.
In heel Brazilië heeft de agro-industrie een lange geschiedenis van landroof, vernieling en geweld. Een recent rapport van de Global Witness heeft aangetoond dat er in Brazilië meer milieu verdedigers zijn gedood dan in welk ander land dan ook. Honderden lokale activisten zijn vermoord door huurmoordenaars die door gewetenloze landbouwbelangen zijn ingehuurd. Om deze geweldsspiraal te doorbreken, zullen de klanten, maar ook de financiers van deze commerciële landbouwproducenten actie moeten ondernemen.
De financiële sector heeft een enorme invloed op wat er in het Braziliaanse Amazonegebied gebeurt door het verstrekken van miljarden dollars aan leningen, verzekeringen en investeringen in aandelenkapitaal aan soja- en veeteeltbedrijven. Deze kapitaal- en financiële zekerheid stelt de agrosector in staat om zijn activiteiten in stand te houden en uit te breiden, waardoor de Amazone nog meer schade wordt toegebracht.
Imago vs. realiteit
Deze realiteit staat in schril contrast met de imagocampagnes die banken tegenwoordig opzetten rond duurzaamheid. Enerzijds geven ze steeds meer geld uit aan reclame om enkele min of meer duurzame en ethische nicheproducten te promoten, anderzijds investeren ze zonder scrupules miljarden in dirty business as usual.
Tenslotte draagt ook de Belgische overheid een belangrijke verantwoordelijkheid. Niet alleen bij handelsverdragen die ze ondertekent, en importvergunningen die ze verleent. Ze heeft ook een verantwoordelijkheid bij de regulering van de banken die actief zijn in België. En zeker bij het beleid van BNP Paribas, waar ze de grootste individuele aandeelhouder is. Hierdoor geniet zijn onrechtstreeks mee van de gulle winstuitkering op de kap van de Amazone.
Maar ook de klanten zijn niet machteloos. Zowel kleine spaarders als grote institutionele klanten die hier bezorgd om zijn kunnen hun bankier hierover aanspreken. Dat kan eenvoudig door een klacht te sturen via www.bankwijzer.be. In een paar clicks wordt dan een klacht naar de hoofdzetel van de bank gestuurd. Daarnaast is het ook steeds eenvoudiger om van bank te veranderen. Dat wordt steeds eenvoudiger, en hiervoor ontwikkelde FairFin een Starterskit met praktische tips.
Om extra druk op de financiële sector en overheden te zetten werd een petitie gelanceerd door Stand up For Change.
