Vorige week kwam de kersverse Vlaamse regering op de proppen met een nieuw regeerakkoord. We vrezen dat het sociaal-cultureel volwassenenwerk, waar ook FairFin toe behoort, zwaar aan banden gelegd zal worden. Meer politieke invloed, minder ruimte voor kritiek en minder middelen. Dit amper twee jaar na de goedkeuring van het nieuwe decreet. “Twee miljoen leden en 200.000 vrijwilligers belanden op het wachtbankje.”
Wie de Vlaamse cultuur een beetje kent, weet dat we beschikken over een unieke troef: een indrukwekkend middenveld dat burgers samenbrengt, mensen activeert en de democratie bottom-up organiseert. Het is hier dat dag in dag uit door duizenden burgers antwoorden geformuleerd worden tegen angst, polarisering en eenzaamheid. Waar mensen zich gehoord en gezien voelen. Het is de lijm die ons bindt. Die onmisbaar is voor de democratie. Net dat middenveld staat vandaag sterk onder druk.
De Federatie, waar ook FairFin lid van is, is terecht ongerust: “Organisaties die vandaag de laatste hand leggen aan hun subsidieaanvraag zullen die binnenkort indienen in een andere wereld. Een van politieke sturing en van duimpjes omhoog of omlaag, de duimpjes van de regering die op dat moment aan de slag is. Twee miljoen leden en 200.000 vrijwilligers belanden op het wachtbankje, tot de regering beslist wat voor hen belangrijk is.”
Mogen we nog kritisch zijn?
Het decreet sociaal-cultureel volwassenenwerk van 2017 vertrekt van een paar basisprincipes. Het meest fundamentele: “Sociaal-culturele volwassenenorganisaties [worden] aanzien [...] als maatschappelijke actoren die vanuit hun missie en visie een eigen plaats innemen in het democratische proces: ze verbinden burgers, versterken de capaciteit van burgers om hun rol te spelen, bieden plekken waar burgerschap echt vorm krijgt en geven ook publiek stem aan de noden en verzuchtingen van burgers”. Kort samengevat: vanuit onze eigen missie nemen wij een fundamentele verbindende, kritische en laboratoriumrol op. Het creëren van maatschappelijk debat en de ruimte voor maatschappelijk experiment krijgen in het nieuwe regeerakkoord geen vermelding meer. Kritische stemmen worden afgedaan als “polariserend”.
Bovendien hangt in de subsidietoekenning niet meer alleen af van de evaluatie van de reële werking en de beoordeling van de toekomstplannen, maar ook van de goodwill van de minister. Ja, externe experten mogen nog advies geven, maar de “finale inhoudelijke afweging van de regelgevend vastgelegde beleidsdoelstellingen […] berusten zonder beperking autonoom bij de regering”. Welke speelruimte blijft nog over voor de experten? We zullen zien.
Er wordt ook rechtstreeks politiek ingegrepen. Organisaties die gebaseerd zijn op etnisch-culturele identiteit zullen hun subsidies verliezen. Ook het Minderhedenforum moet eraan geloven. De Vlaamse regering trekt zich bovendien terug uit Unia. Ook organisaties die werken rond armoede worden geviseerd: “We zorgen dat de middelen zo efficiënt mogelijk worden ingezet en in de eerste plaats ten goede komen aan mensen in armoede zelf en niet zonder meer aan structuren of organisaties.”
De zoveelste besparingsgolf
De nieuwe Vlaamse regering gaf gisteren ook de algemene begrotingstabellen vrij. Hierin lezen we: “Voor besparingen kijken we in de eerste plaats naar de overheid zelf. [...] We vragen diezelfde efficiëntie-oefening ook aan een reeks gesubsidieerde sectoren in de samenleving. Bovendien maken we in alle inhoudelijke domeinen specifieke keuzes om middelen te verschuiven naar de meest prioritaire maatschappelijke noden in die domeinen en milderen we enkele automatische groeipaden. Als we met z’n allen inspanningen leveren, creëren we zo de nodige zuurstof om Vlaanderen te laten excelleren”.
Concreet betekent dit dat men een kleine 180 miljoen euro op wil ophalen door op vele subsidies voor organisaties 6% te besparen vanaf 2020. Het ziet ernaar uit dat ook het werkingsaandeel van onze subsidies niet zal worden geïndexeerd. Ook cultuur moet inleveren. We kunnen er dus van uit gaan dat dit ook voor amateurkunsten en sociaal-cultureel volwassenenwerk zal gelden. Net nu alle organisaties hun beleidsplan voor de volgende beleidsperiode aan het afwerken zijn, worden de budgetten herzien en de regels herschreven.
Dit is verre van de eerste besparing die we moeten slikken. Sinds de start van de besparingstrein verloor de sector al van 15 tot 45% van de middelen. Voor veel organisaties die al jaren moeite hebben om de eindjes aan elkaar te knopen is dit waarschijnlijk de genadeslag. Is dat de beloning voor het engagement van onze leden en vrijwilligers? Hoeveel moet het middenveld nog incasseren om “Vlaanderen te laten excelleren”?
De verdediging van onze sector is een gedeelde uitdaging. Het zou nefast zijn als we ons laten isoleren en ons bij de situatie neerleggen, uit angst om als eerste in de klappen te delen. Zo verliezen we op termijn allemaal. Samen met andere organisaties zal FairFin onder de vlag van de Federatie opkomen voor een middenveld dat ten volle haar democratische en verbindende rol kan vervullen.
De muur.
Dit is de muur. Tot hier reikt het denken.
Verklaringen liggen uitgeput op de grond.
Het land is ziek. Het is niet te verhelpen.
Het ligt aan de regen, het ligt aan de zon.
Misschien als we de goden opnieuw vereerden...
Misschien als een nieuw en sterk leiderschap...
Misschien als we arbeidden tot we crepeerden...
Misschien als er snel en hard werd gestraft…
Dit is de muur. Erachter wonen de heren.
Misschien dient alleen maar een gat gekapt.
~ Charles Ducal
