Het FinCEN schandaal toont aan dat duizenden miljarden crimineel geld ongestoord via banken passeren, ook bij ons in België. Banken krijgen te veel vrij spel in de aanpak van witwaspraktijken. Wie de evaluatie van Bankwijzer over corruptie naast de nieuwe informatie legt, ziet dat banken schimmige geldstromen niet zelf tegenhouden. Er is nood aan dwingende regelgeving en een verbod op transacties met onbekenden
Meer dan 400 onderzoeksjournalisten over de hele wereld onderzochten 16 maanden lang gelekte rapporten van de Amerikaanse antiwitwascel FinCEN. Het gaat om meer dan 2.100 meldingen van verdachte geldstromen die banken deden bij de Amerikaanse antiwitwascel FinCEN. De bedragen tarten alle verbeelding: in totaal gaat het om een astronomisch bedrag van ruim 2 biljoen of meer dan 2.000 miljard dollar tussen 2011 en 2017. Deze documenten behoren tot de diepste geheimen van het internationale bankensysteem. Deze 2100 gelekte meldingen zijn nog maar het tipje van de ijsberg, want over deze periode kreeg FinCEN meer dan 12 miljoen meldingen.
Banken houden crimineel geld niet tegen.
Wie geld uit criminele praktijken wil gebruiken, moet weten hoe dit wit te wassen. “Vuil” geld wordt via omwegen op de rekening geplaatst bij een gerespecteerde bank, zonder gelinkt te worden aan de criminele oorsprong. Vaak maken de eigenaars van het geld gebruik van postbusvennootschappen of andere constructies om hun identiteit te verstoppen. De meeste transacties lopen vooral via de Britse Maagdeneilanden, maar ook Zwitserland, Cyprus, de Verenigde Arabische Emiraten en Hong Kong.
Banken worden verondersteld dat ze hiertegen optreden. Dit kan door na te gaan wie de klanten zijn en transacties tegen te houden indien het niet mogelijk is te achterhalen wie een transactie uitvoert.
De Britse bank HSBC stond fraudeurs toe miljoenen dollars aan gestolen geld over de hele wereld te verplaatsen, zelfs nadat het van Amerikaanse onderzoekers vernam dat de regeling een oplichterij was. De Amerikaanse bank JP Morgan stond toe dat een bedrijf meer dan 1 miljard dollar via een Londense rekening verplaatste zonder te weten wie de eigenaar was. De bank ontdekte later dat het bedrijf misschien eigendom was van iemand op de 10 Most Wanted-lijst van de FBI.
Ook de vier grootbanken in België, BNP Paribas, ING, KBC en Belfius, zijn betrokken bij het schandaal. Van de 2100 rapporten zijn er 365 waarin België vermeld wordt. Het gaat zowel over kleine als grote bedragen. Één rapport gaat over een transactie van maar liefst een half miljard dollar, vanop een Belgische bankrekening. Het was niet duidelijk wie erachter zat en waar het geld vandaan kwam.
Waarom laten banken transacties toe als ze niet weten wie er achter zit? Als ze transacties met onbekenden weigeren, kan een groot deel van deze witwasoperaties niet plaatsvinden.
Meer details hebben we voorlopig niet. Bankwijzer controleert al jaren het beleid van banken op heel wat maatschappelijke thema’s, waaronder corruptie en belastingontduiking. We gaan ook na of banken hun klanten kennen. Sinds de evaluatie die we in 2017 maakten, zeggen deze vier banken in hun beleid dat ze de identiteit van hun klanten en de uiteindelijke begunstigden van transacties kennen. Uit de jaarverslagen van 2019 blijkt dat BNP Paribas en ING kantoren hebben in Zwitserland, de Verenigde Arabische Emiraten en Hong Kong. BNP Paribas heeft ook een filiaal in de Maagdeneilanden dat de bank aan het liquideren is.
Uit de gelekte documenten blijkt dat banken vaak wel zien dat er een probleem is, maar verdachte transacties pas doorgeven nadat ze plaatsvonden, het geld al lang weg is, of pas wanneer de klant in opspraak komt.
Frank Vanaerschot, onderzoeker bij FairFin: “Het FinCEN dossier bestaat uit verdachte transacties die banken zelf hebben aangegeven. Waarom laten banken transacties toe als ze niet weten wie er achter zit? Als ze transacties met onbekenden weigeren, kan een groot deel van deze witwasoperaties niet plaatsvinden.”
De overheid houdt de banken niet tegen.
De vier grootbanken palmen het merendeel van de Belgische bankensector in. Van BNP Paribas en Belfius is de Belgische staat bovendien de grootste of de enige aandeelhouder. Frank Vanaerschot: “We kunnen dit niet in de handen van het bestuur van de banken laten. Als we de criminele geldkraan willen droogleggen moeten we duidelijk vastleggen dat transacties met onbekenden verboden zijn. De overheid moet bovendien haar aandeelhouderschap van BNP Paribas en Belfius gebruiken om meer publieke controle uit te oefenen.”
